„CO SIĘ STAŁO, JUŻ SIĘ NIE ODSTANIE, ALE TRZEBA DBAĆ, ABY SIĘ NIE POWTÓRZYŁO.”
Anne Frank
NIEZAPOMNIANA OPOWIEŚĆ O WYTRZYMAŁOŚCI, ODWADZE I SILE DOBROCI, KTÓRE ODMIENIAJĄ SERCA, BUDUJĄ MOSTY, A NAWET RATUJĄ ŻYCIE.
Niepełnosprawny chłopiec, Julien, chroni żydowską dziewczynkę, Sarę, przed wywiezieniem do obozu koncentracyjnego. Pomaga jej, choć wcześniej Sara razem z innymi dziećmi śmiała się z niego i nigdy go nie broniła. Dobro, które ich połączyło, przetrwało II wojnę światową.
I kiełkuje nadal, w kolejnych pokoleniach dzieci, które znajdują w sobie odwagę, aby być dobrymi dla innych. Historia opowiedziana w Białym ptaku przypomina, że dobro trzeba czynić zawsze.
Nawet w czasach, kiedy można za to zapłacić najwyższą cenę.
Nawet jeśli jest się tylko dzieckiem.
Współczesny Julian fanom Cudownego chłopaka znany jest głównie jako szkolny urwis, prześladowca Augusta, który zrozumiał, że naśmiewanie się z odmienności innych jest złe. Biały Ptak ukazuje historię Juliana z innej strony – chłopiec odkrywa poruszającą historię swojej babci, która podczas II wojny światowej ukrywała się w okupowanej przez nazistów Francji i została ocalona przez pewnego chłopca. Ta opowieść nauczy go, że nie wystarczy nie czynić zła – trzeba jeszcze z nim walczyć.
Warto zauważyć, że historia ta opowiedziana jest z perspektywy ukrywającego się dziecka, a nie jak większość opowieści o Holokauście, z punktu widzenia osób pomagających Żydom. Przekaz Białego Ptaka jest również wyjątkowy: „Zło zostanie powstrzymane dopiero wtedy, kiedy dobrzy ludzie postanowią je zakończyć”.
WYBRANE RECENZJE
Publishers WeeklyNiezapomniana, wciągająca opowieść o wytrzymałości, odwadze i sile dobroci, które odmieniają serca, budują mosty, a nawet ratują życie.
New York TimesTa opowieść jest jednocześnie wyrazista i powściągliwa – choć takie połączenie wydaje się niemal niemożliwe, autorce udało się utrzymać te cechy w idealnej równowadze.
BooklistOpowieść o sprzeciwie wobec wroga i jego okrutnej ideologii, odwadze i woli przetrwania – powieść graficzna doskonale sprawdza się jako medium i pomost łączący przeszłość z przyszłością.
KirkusRozdzierające serce i niosąca nadzieję – koniecznie sięgnijcie po tę niezwykłą powieść graficzną!
ForbesNiezwykle mocna historia. Autorka obdarza swoich młodych czytelników ogromnym szacunkiem i kredytem zaufania, nie rezygnując ze scen przemocy i bezkompromisowo pokazując okrucieństwo nazistowskiej okupacji.
The Hollywood ReporterBiały Ptak pokazuje, jak II wojna światowa i faszyzm odmieniły sielskie, baśniowe dzieciństwo bohaterów tej opowieści, ale jest rownież ostrzeżeniem dla nas, współczesnych – bo przecież ta historia może się powtórzyć zawsze i wszędzie...
Aleksandra Buchaniec-Bartczak "Forum Żydów Polskich"Ten komiks wciągnął mnie i wzruszył, a mam… o wiele więcej lat niż jego bohaterowie i grupa odbiorców, z myślą o której powstał. To najlepszy dowód ważności i uniwersalności przesłań, które niesie.
AUTORKA O TYM, CO SKŁONIŁO JĄ DO NAPISANIA TEJ HISTORII
Cytat, który otwiera Białego Ptaka usłyszałam po raz pierwszy na zajęciach angielskiego w siódmej klasie. Właśnie skończyliśmy czytać Dziennik Anny Frank, i moja nauczycielka, Pani Waxelbaum, przeczytała nam ten cytat w ramach dyskusji na temat książki. Został ze mną na zawsze. Tak jak Dziennik Anny Frank. Mogę śmiało powiedzieć, że ze wszystkich książek, które czytałam w życiu, ta miała na mnie największy wpływ. Nie tylko na mnie jako na pisarkę, ale również na osobę. Dziennik Anny Frank jest jednym z powodów, dla których napisałam tę książkę.
Kolejnym powodem była książka, na którą trafiłam w księgarni gdy miałam dziewięć lat. (Była to pierwsza książka dla dorosłych, którą sobie kupiłam.) Nazywała się BEST OF LIFE. Był to duży album ze zdjęciami z archiwów magazynu LIFE. Ta książka była w dużym stopniu moim wprowadzeniem do historii świata. Z jej stron z podpisanymi fotografiami nauczyłam się o obu wojnach światowych, o wojnie w Wietnamie, zimnej wojnie, wyścigu kosmicznym, Hiroshimie i bombie atomowej. Zobaczyłam zdjęcia ruchu praw obywatelskich, pokojowych marszów, hipisów, znanych ludzi i zwykłych obywateli, wizjonerów i dyktatorów. Ale fotografie, które najbardziej zostały mi w pamięci, zbyt druzgocące, żeby je tutaj opisać, to fotografie obozów koncentracyjnych. Do tamtej pory, nigdy nie słyszałam o Holokauście. Nie uczono o mnie o tym w szkole ani w domu. Cała moja wiedza na temat nazistów pochodziła z filmu Dźwięk muzyki, oraz z serialu Hogan’s Heroes, czyli tak naprawdę nie widziałam o nich nic.
Inaczej jednak był w przypadku mojego męża. On, jako Żyd, powiedziałby, że wiedza o Holokauście towarzyszyła mu na każdym etapie życia. Wszystkie ciotki, wujkowie, dziadkowie i kuzyni jego matki zginęli w Shoah (hebrajskie słowo określające Holokaust). To była jej wiecznie obecna rzeczywistość. Jej, i prawie każdej rodziny w ich głównie żydowskiej dzielnicy. Mówiono o tym w szkole hebrajskiej i w szkółce niedzielnej. Mówiono o tym w świątyni. Prawie każdy, z kim wychowywał się mój mąż miał co najmniej jednego krewnego, a czasami całą gałąź rodziny, która zmarła w trakcie Holocaustu.
W dzisiejszej Ameryce są dzieci, które wiedzą bardzo dużo o holokauście, jak mój mąż, ale są też takie, które wiedzą o nim bardzo mało, tak jak kiedyś ja. To zrozumiałe, że istnieją istotne różnice pomiędzy tym co wiedzą niektóre dzieci, a czego inne nie wiedzą. Holokaust i wydarzenia, które doprowadziły do eksterminacji sześciu milionów ludzi żydowskiego pochodzenia, są niezwykle trudnym tematem, zarówno dla dzieci jak i dla dorosłych. Większość szkół uczy o Holokauście dopiero w siódmej, ósmej klasie, jeżeli w ogóle to robią. Wytłumaczył mi to Bernard, wuj mojego męża, który przez wiele lat był dyrektorem w Nowym Yorku. To on jako pierwszy zasugerował mi opowieść babci Juliana, którą przedstawiłam w jego rozdziale dotyczącym Juliana, i która była ‘idealnym wprowadzeniem’ – jego słowa – do Holokaustu. Jest to jeszcze jeden powód, dla którego napisałam Białego Ptaka. (Dziękuję Ci, Bernard!)
- FRAGMENT TEKSTU „OD AUTORKI” ZAMIESZCZONEGO W KSIĄŻCE
ABY ZROZUMIEĆ LEPIEJ BIAŁEGO PTAKA
Ta książka jest fikcją literacką. Nie została oparta na niczyjej historii, ale została zainspirowana wieloma opowieściami, które przeczytałam w ciągu lat, na temat ukrywających się w trakcie holokaustu dzieci, oraz zwykłych obywateli, którzy im pomagali.
R.J. Palacio
Poniższy tekst powstał na podstawie słowniczka, który autorka zamieściła w książce, i w którym wyjaśnia pojęcia i pisze, co zainspirowało poszczególne elementy Białego ptaka.
„Nigdy więcej” i #WeRemeber
„Nigdy więcej” nie jest tylko sloganem; jest modlitwą, obietnicą, przysięgą… nigdy więcej gloryfikacji zwykłej, podłej, obrzydliwej przemocy.” – Elie Weisel
Fraza „Nigdy więcej” widniejąca na plakietce, którą ma na sobie Julian podczas marszu protestacyjnego pod koniec Białego Ptaka, używana jest od lat przez wiele żydowskich instytutów i organizacji celem przypomnienia światu o ludobójstwie dokonanym na Żydach w drugiej wojnie światowej, oraz celem zapobiegania wszelkiemu potencjalnemu ludobójstwu w przyszłości. #WeRemember to hasztag, który powstał jako część kampanii #WeRemember, największym wydarzeniu upamiętniających Holokaust na świecie. Kampania ta walczy z rasizmem i ksenofobią.
Bestia z Gévaudan
Wilk z koszmarów Sary zainspirowany został Bestią z Gévaudan. Był to wilk ludojad, który rzekomo błąkał się po lasach Margeride w osiemnastym wieku. Świadkowie opisywali ogromne zęby i gigantyczny ogon bestii. W okresie of 1764 roku do 1767 roku odnotowano ponad sto śmiertelnych ataków bestii na ludziach, w tym na wielu dzieciach. Chociaż nikt nie mógł dowieść, że wszystkie ofiary zamordowane zostały przez tego samego wilka, a nawet przez stado wilków, legenda stała się tak popularna we Francji, że organizowano wyprawy celem odnalezienia i zabicia bestii. Możliwe, że bestia z Gévaudan była inspiracją do wielu baśni i baje ludowych, które powstały na przestrzeni wieków i opowiadały o podobnej do wilka bestii mieszkającej w lesie, na przykład, do Śpiącej Królewny, legend o wilkołakach, a nawet do Czerwonego Kapturka. Współcześni naukowcy podejrzewają, że prawdziwa bestia z Gévaudan nie była wilkiem, tylko lwicą, zwierzęciem, o którego występowaniu w tej części świata mogli nie wiedzieć ludzie, którzy ją widzieli.
Le Chambon-sur-Lignon
W Białym Ptaku Sara i Julien mieszkają w sąsiednich wioskach w sercu Haute-Loire, regionu Francji. Chociaż wioski Aubervilliers-aux-Bois and Dannevilliers są fikcyjne, są wzorowane na francuskiej wiosce Le Chambon-sur-Ligno, gdzie tysiące Żydów chowało się przed nazistami w trakcie wojny. Jej mieszkańcy zapewnili tym osobom schronienie w swoim domach, szkołach, kościołach, a nawet szopach, takich jak ta, w której ukrywała się Sara. Za ich wspólne starania, zostali uznani przez Jad Waszem za Sprawiedliwych wśród narodów świata.
Muriel Rukeyser
Muriel Rukeyser była amerykańską poetką żydowskiego pochodzenia (1913-1980), która pisała o ludzkiej walce o miłość i sprawiedliwość w czasach wojny, i w czasach pokoju. Zadeklarowana pacyfistka, pisanie poezji było dla niej formą protestu podkreślającego niesprawiedliwość społeczną. Tytuł ‘Biały Ptak’ pochodzi z jej wiersza „Fourth Elegy: The Refugees,”, którego użyłam jako epigraf do tej książki. Wiersz ten pochodzi z jej tomiku poezji Out of Silence, tak jak cytaty, które znajdują się na początku każdej z trzech pierwszych części Białego ptaka.
Jad Waszem
Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaust. Jest to organizacja, która zajmuje się dokumentacją, upamiętnianiem i badaniem Holocaustu, oraz edukacją ludzi na całym świecie o wydarzeniach Shoah.
Pastor André Trocmé, Daniel Trocmé, i École Nouvelle Cévenol
Jeszcze przed niemiecką okupacją Francji, pastor André Trocmé używał swojej pozycji w celu ostrzegania mieszkańców miasteczka Le Chambon-sur-Lignon przed nazizmem. Szkoła, którą założył ze swoją żoną Magdą oraz pastorem Edouardem Theisem została nazwana École Nouvelle Cévenol. Była to koedukacyjna szkoła oparta na zasadach tolerancji i równości, i stanowi inspirację dla École Lafayette w Białym Ptaku. Kiedy żydowscy uchodźcy zaczęli uciekać na południe z zajętej strefy, pastor Trocmé i Magda, razem z pastorem Theis i dyrektorem szkoły Rogerem Darcissakiem, pomogli zorganizować społeczeństwo, żeby ukryć uchodźców przed nazistami, i wydostać ich bezpiecznie poza granice Francji. Z tego powodu zostali aresztowani i wysłani do obozu dla internowanych we Francji. Ostatecznie zostali wypuszczeni. Postać pastora Luca jest zainspirowana pastorem Trocmé. Postać Mademoiselle Petitjean została zainspirowana bratankiem pastora Trocmé, Danielem Trocmé, dyrektorem pobliskiej szkoły o nazwie Maison des Roches. W czerwcu 1943 roku, kiedy szkoła była przeszukiwana przez Nazistów, Daniel Trocmé jako ochotnik zdecydował się towarzyszyć osiemnastce aresztowanych żydowskich dzieci. W wyniku tego aktu poświęcenia trafił do Majdanka, gdzie zmarł niecały rok później. Za swoje bohaterstwo i pomoc w ocaleniu co najmniej trzech i pół tysiąca Żydów, André, Magda, i Daniel Trocmé zostali uznani przez Jad Waszem za Sprawiedliwych wśród narodów świata.
